Wat is batik eigenlijk?

We geven de naam batik aan een katoenen stof van de hoogste kwaliteit met prachtige kleuren en mooie tekeningen. Toch is batik van oorsprong een Indonesische verftechniek om kleur op textiel aan te brengen. Deze eeuwenoude techniek is vooral op het eiland Java ontwikkeld en pronkt nu ook op de Werelderfgoed-lijst van UNESCO.

Batik komt van batikken wat in het Javaans "vele puntjes" betekent. Het is een manier om een geweven stof met verf van een decoratie te voorzien. Gebatikte stoffen worden meestal verwerkt tot kleding, maar kunnen ook toegepast worden in het interieur, voor boekbanden en patchwork. Batikken is een heel oude kunstvorm.

Hoe gaat men dan tewerk?

Om te batikken wordt de stof eerst gedeeltelijk met een bijenwas beschilderd. Deze bijenwas zorgt ervoor dat de behandelde delen geen verf meer kunnen opnemen. Daarna wordt het textiel ondergedompeld in een verfbad waardoor het op alle plaatsen zonder bijenwas kleur krijgt. Vervolgens wordt de stof gedroogd en de bijenwas wordt verwijderd waardoor de tekening zichtbaar wordt. Geavanceerde batik bestaat uit verschillende kleurgangen, waarbij tussen de verfbaden door de was (deels) wordt verwijderd of opnieuw wordt aangebracht. Doordat er kleine barstjes in de was komen, treedt er vaak een soort craquelé-effect op. Door telkens opnieuw het bijenwas aan te brengen op plekken die niet mogen meekleuren, krijg je een veelkleurig effect met een unieke tekening.  Na de laatste keer te hebben gedroogd, wordt de bijenwas verwijderd met behulp van kokend water of door het eraf te krabben.

Om grote hoeveelheden batik te kunnen maken, wordt er ook gebruik gemaakt van metalen stempels. Dit zijn de zogeheten ‘batik caps’ die door middel van herhaling een patroon op de stof creëren.